با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن روانشناسی سلامت

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه شهید بهشتی، تهران

2 استاد گروه روانشناسی بالینی و سلامت، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

3 فوق تخصص خون، انکولوژی و طب تسکینی، بیمارستان فیروزگر تهران

چکیده

مقدمه: شیوه مواجهه آدمی با مقوله مرگ تأثیر شگرفی بر شیوه زیستن او دارد به‌گونه‌ای که می ­تواند انسان را به‌سوی زندگی اصیل و معنادار سوق دهد یا موجب ناامیدی، پوچی و بی­ معنایی زندگی باشد. هدف پژوهش حاضر، دستیابی به نگرش این بیماران نسبت به مرگ و معنای زندگی بود. روش: در این پژوهش از طرح تحقیق کیفی از نوع پدیدارشناسی توصیفی استفاده شد. 11 نفر از بیماران تحت مراقبت تسکینی در بیمارستان فیروزگر و مرکز کنترل و پیشگیری از سرطان آلاء به روش هدفمند انتخاب شدند. جمع ­آوری اطلاعات با استفاده از مصاحبه نیمه ­ساختاریافته و تفسیر داده ­ها به روش کلایزی انجام شد. یافته‌ها: نتایج حاصل از این مطالعه در 6 خوشه اصلی "مرگ، گذاری به دنیایی جدید"، "مرگ، پلی رو به روشنایی"، "مرگ به‌مثابه عبور از حریم امن"، "مرگ، قطع دلبستگی از تعلقات"، "مرگ، آغاز یا پایان راه" و "نگرش به زندگی" و 13 خوشه فرعی دسته­ بندی شد. نتیجه‌گیری: زندگی دشوار همراه با بیماری و مرگ قریب ­الوقوع منجر به از بین رفتن معنای زندگی در بیماران می­ شود و بر نگرش آن­ها نسبت به مرگ نیز تأثیر می ­گذارد؛ بنابراین، مرگ ­اندیشی و معنادرمانی جهت یافتن معنای زندگی و حل تعارضات وجودی در این بیماران ضروری جلوه می­ کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Attitude Towards Death and Life Meaning in Dying Cancer Patients: A Phenomenological Study.

نویسندگان [English]

  • Faezeh Bakhshalizadeh Irani 1
  • Shahriar Shahidi 2
  • Abdolrahim Hazini 3

1 Master of Science in Clinical Psychology Shahid Beheshti University, Tehran

2 Professor in clinical and health psychology, Shahid Beheshti University, Tehran

3 Specialist in blood, oncology and palliative medicine, Firoozgar Hospital, Tehran

چکیده [English]

Objective: The way an individual approaches death may influence deeply how he or she approaches life so that it can lead to both authenticity and meaningfulness as well as hopelessness, nihilism and inanity. The aim of the present study was to investigate the attitude of these patients towards death and life meaning. Method: In this research, a qualitative method with a descriptive phenomenological approach was employed. From amongst all cancer patients receiving palliative care for advanced cancer in Firoozgar Hospital and Ala cancer control and prevention center, eleven patients were chosen according to targeted sampling method. Data collection was used by using semi-structured interview and data interpretation was done in Collizi method. Findings: The results of this study was categorized in six main clusters; “Death as transit to a new world”, “Death as a bridge towards light”, “Death as passing through a safe haven”, “Death as losing contact with worldly belongings”, “Death as the beginning or the end of a pathway” and “attitude towards life” and 13 sub clusters. Conclusion: Difficult life with illness and imminent death leads to the loss of meaning in patients and also affects their attitude towards death. Hence, thanatopsis and logo therapy are necessary to find the meaning of life and resolve existential conflicts in these patients.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attitude
  • Death
  • life Meaning
  • Cancer
  • Phenomenological
بشرپور، سجاد.، وجودی، بابک؛ و عطارد، نسترن. (1391).  "ارتباط   جهت‌گیری   مذهبی  ونگرش نسبت به مرگ با کیفیت زندگی و علائم جسمانی سازی در زنان"، روانشناسی سلامت، 3(2)، ص 97-80.
توان، بهمن.، جهانی، فرزانه؛ و حکمت­پو، داوود. (1392). "مفهوم مرگ از دیدگاه دانشگاهیان: یک مطالعه کیفی"، تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 2(4)، ص 365-358.
حجتی، حمید.، ارازی، سمیه.، مظفری، ناهید.، قزلسفلی، زهرا.، آخوندزاده، گلبهار.، حکمتی­پور، نفیسه.، میرزاعلی، جمیله. (1394). "بررسی نگرش پرستاران نسبت به مراقبت­های پایان عمر در بیمارستان­های تأمین اجتماعی استان گلستان"، آموزش و اخلاق در پرستاری، 4(4)، 23-17.
زارع، مریم. (1390). "بررسی نگرش نسبت به مرگ (مطالعه موردی منطقه یک و منطقه 22 تهران)"، مقطع کارشناسی ارشد، رشته جامعه­شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران.
زمستانی، مهدی.، حسن­نژاد، لیلا؛ و نژادیان، علی. (1392). "مقایسه کیفیت زندگی، کیفیت خواب و سازگاری اجتماعی بیماران سرطانی و افراد عادی شهر اهواز"، مجله پزشکی ارومیه، 24(7)، ص 482-471.
صالحی، اکبر؛ و اکبرزاده، فهیمه. (2015). "تحلیل تطبیقی دیدگاه اسلامی و آرای مارتین هایدگر در زمینۀ مرگ آگاهی و پیامدهای آن بر سبک زندگی"، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 23(26)، ص 84-59.
ضرغام بروجنی، علی.، محمدی، رخشنده؛ و حق­دوست اسکوئی، سیده فاطمه. (2007). "مرگ، آشنای ناآشنا (معنای مرگ از دیدگاه پرستاران): یک مطالعه کیفی"،  نشریه پرستاری ایران، 20(51)، ص 83-71.
عبدخدایی، زهرا. (1396). "طراحی و تدوین مداخله مبتنی بر رویکرد تحلیل وجودی و معنویت: اثربخشی روانشناختی و عصب‌شناختی بر بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس"، مقطع دکتری، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
عزیزی، میلاد؛ و علی زمانی، امیرعباس. (1394). "بررسی دیدگاه اروین یالوم درباره ارتباط دغدغه‌های وجودی مرگ‌اندیشی و معنای زندگی"، پژوهش­های هستی‌شناختی، 4(8)، ص 37-19.
عیسی‌زادگان، علی.، سپهریان آذر، فیروزه؛ و مطلبی، مهرداد. (1394). "مقایسه هدف در زندگی و کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به سرطان و افراد عادی"، مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، 13(12)، ص 1103-1097.
فرانکل، ویکتور. (1391). معادرمانی، ترجمه مهین میلانی، تهران: انتشارات درسا.
قاسمی­نیا، پریسا؛ و رنجبرقدیم، نسرین. (1396). "روانشناسی مرگ"، پیشرفت­های نوین در علوم رفتاری، 2(9)، ص 63-50.
کاظمی، عبدالحسن.، کاظمی، مصطفی.، عباسی، محمود.، کیانی، مهرزاد.، فیض‌اللهی، نجات.، عطالو، صدیار؛ و مسعودی­نیا، محمود. (1391). "تحلیل شرایط بیماران در آستانه مرگ، مراقبت‌های پایان حیات و اطرافیان بیمار مشرف به موت و توجه به توصیه­های موجود"، اخلاق و تاریخ پزشکی، 5(2)، ص 57-45.
لپ، ا. (1375). روانشناسی مرگ، ترجمه محمد رفیعی، چاپ اول، تهران: انتشارات خجسته.
نهال­گر، پریسا. (1395). "بررسی کیفی تصور از مرگ و تصور از آینده در زنان مبتلا به ایدز تهران"، مقطع کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
ولیخانی، احمد.، فیروزآبادی، علی. (1395). "بررسی اضطراب مرگ در چارچوب الگوهای دلبستگی در بیماران سرطانی: یک مطالعه مقایسه‌ای"، روانشناسی سلامت، 5(18)، ص 140-119.
یالوم، اروین. (1390). خیره به خورشید، ترجمۀ مهدی غبرایی، تهران، نیکونشر.
یالوم، اروین. (1390). روان‌درمانی اگزیستانسیال، ترجمه سپیده حبیب، چاپ دوم، تهران: نشرنی.
یالوم، اروین. (1391). مامان و معنی زندگی، ترجمه سپیده حبیب، تهران، قطره.
یزدانی، مرجانه. (1391). "بررسی نگرش به مرگ و عوامل اجتماعی مرتبط با آن در بین سالمندان شهر تهران"، مقطع کارشناسی ارشد، رشته جامعه­شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران.
یوسفی، علی.، تابعی، ملیحه. (1390). "پدیدارشناسی تجربی معنای مرگ: بررسی موردی زنان شهر مشهد"، راهبرد فرهنگ، 4(15)، ص 51-39.
برجعلی­لو، سمیه.، شهیدی، شهریار.، فتح­آبادی، جلیل؛ و مظاهری، محمدعلی. (1393). "مسائل و چالش­های معنوی کودکان مبتلا به سرطان: تجربه والدین"، روانشناسی سلامت، 3(3)، ص 57-42.
Bakan, A. B., & Arli, S. K. (2018). Comparison of Attitudes Toward Death Between University Students Who Receive Nursing Education and Who Receive Religious Education. Journal of religion and health, 1-9.
Berry-Smith, S. F. (2012). Death, freedom, isolation and meaninglessness and the existential psychotherapy of Irvin D.Yalom, Doctoral dissertation,Auckland University of Technology.
Cevik, B., & Kav, S. (2010). P93 Attitudes and experiences of nurses towards death and caring for dying patients in Turkey, European Journal of Oncology Nursing, 14, S52.
Clements, R. (2017). Intrinsic religious motivation and attitudes toward death among the elderly, In Altruism, Narcissism, Comity, 151-162, Routledge.
Copp, G. (1998). A review of current theories of death and dying, Journal of advanced nursing28(2), 382-390.
Cox, K., Bird, L., Arthur, A., Kennedy, S., Pollock, K., Kumar, A. Stanton, W. & Seymour, J. (2012). Public attitudes to death and dying in the UK: a review of published literature, BMJ supportive & palliative care3(1), 37-45.
Emanuel, E.J., Fairclough, D.L., Wolfe,P., Emanuel, L.L. (2004). Talking with Terminally Ill Patients and Their Caregivers about, Death, Dying   and    Bereavement:    Is    It Stressful? Is It Helpful? Arch Intern Med, 164(18).
Esnaashari, F., & Kargar, F. R. (2015). The Relation between Death Attitude and Distress: Tolerance, Aggression, and Anger, OMEGA-Journal of Death and Dying, 0030222815593871.
Gould, W. B. (1993). Viktor, E. Frankel: Life with meaning. Pacific Grove, CA: Brook/Cole.
Hasson-Ohayon, I., Goldzweig, G., Sela-Oren, T., Pizem, N., Bar-Sela, G., & Wolf, I. (2015). Attachment style, social support and finding meaning among spouses of colorectal cancer patient’s: Gender differences. Palliative and Supportive care, 13(03), 527-535.
Hong, M., Hong, S., Adamek, M. E., & Kim, M. H. (2018). Death attitudes among middle-aged oreans: role of end-of-life care planning and death experiences, The International Journal of Aging and Human Development, 86(1), 51-68.
Jos’ eS’ a, M. (2008). Psychological Aspects of Multiple Sclerosis, Clinical Neurology and Neurosurgery, 110, 868-877.
Kubler, R. E. (1969). On death and dying. New York: Macmillan, 22(4), 9-45.
Leclerc, B. S., Lessard, S., Bechennec, C., Le Gal, E., Benoit, S., & Bellerose, L. (2014). Attitudes toward death, dying, end-of-life palliative care, and interdisciplinary practice in long term care workers, Journal of the American Medical Directors Association, 15(3), 207-213.
McTiernan, K., & O'Connell, M. (2015). An interpretative phenomenological analysis exploring the lived experience of individuals dying from terminal cancer in Ireland, Palliative & supportive care, 13(3), 641-651.
Necula, M. R., Damian, S. R., Bunela, O. (2012). Humanist Therapies inPostmodernity, Postmodern Openings, Volume 3, Issue 3, UK, Lumen Publishing House.
Neimeyer, R. A., Wittkowski, J., & Moser, R. P. (2004). Psychological research on death attitudes: An overview and evaluation, Death studies28(4), 309-340.
Rooda, L. A., Clements, R., & Jordan, M. L. (1999). Nurses' attitudes toward death and caring for dying patients, In Oncology Nursing Forum 26 (10), 1683-1687.
Sharpiro, S.L., Lopez, A.M., Scharrs, G.E. (2001). Quality of Life and Breat Cancer Relationship to Psychosocial Variable, J Clinpsycol, 5(1), 501-519.
Smith, D. K., Nehemkis, A. M., & Charter, R. A. (1984). Fear of death, death attitudes, and religious conviction in the terminally ill, The International Journal of Psychiatry in Medicine13(3), 221-232.
Vedat I, perinan G, Seref K, Anmet O, Fikert A. (2001). The relationship between disease features and quality of life in patient with cancer. Canc Nurs, 24: 490-5.
Wang, L., Li, C., Zhang, Q., & Li, Y. (2018). Clinical nurses’ attitudes towards death and caring for dying patients in China, International journal of palliative nursing, 24(1), 33-39.
Wong, P. T. P., Reker, G. T. & Gesser, G. (1994). Death attitude profile revised: A multidimensional measure of attitudes toward death. In R. A. Neimeyer (Ed.), death anxiety handbook: research instrumentation and application (pp. 121-148). Philadelphia, PA: Taylor & Francis.
Yee Ho, M; Cheung, F. Cheung, S. (2010). The role of meaning in life and optimism in promoting well-being. Personality and Individual Differences. Pages 658- 66.
Zandian, P., Habibi, M., Seydi, Z., Kleman, B., Tayeri, N., Fashandi, N., & Shariat, S. V. (2017). How Gender, Majors, Religion and Mental Health Affect the Justified Death Attitude? Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences, (In Press).