با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن روانشناسی سلامت

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روان شناسی دانشگاه ملایر

2 کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی-دانشگاه آزاد اسلامی-واحد کاشمر

چکیده

مقدمه: هدف این پژوهش تأثیر درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر پیروی از دستورات پزشک در بیماران دیابتی بود. روش: روش این پژوهش به شیوۀ نیمه‌آزمایشی با طرح پیش ­آزمون-پس­ آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ­ی آماری پژوهش شامل کلیۀ بیماران دیابتی عضو انجمن دیابت شهر مشهد در سال 1397 بود که از بین آن‌ها 30 نفر با استفاده از روش نمونه­ گیری هدفمند انتخاب و به‌صورت همتا در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) جای داده شدند. شرکت‌کنندگان گروه آزمایش درمان مبتنی بر ذهن­آگاهی را طی 8 جلسه دریافت نمودند و گروه کنترل فقط از درمان رایج استفاده کردند. برای جمع­ آوری داده‌ها از پرسشنامه­ های پیروی از دستورات پزشک (هیز و همکاران، 1994) استفاده شد. داده‌ها با استفاده از روش آماری کوواریانس تجزیه‌وتحلیل شدند. یافته‌ها: نتایج نشان داد که پیروی از دستورات پزشک بیماران شرکت‌کننده در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل به‌صورت معناداری افزایش یافته بود (05/0 > P). نتیجه‌گیری: می­توان نتیجه گرفت درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی باعث افزایش پیروی از دستورات پزشک بیماران دیابتی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Mindfulness-Based Therapy on Adherence of Doctor's Directions in the Treatment of Diabetic Patients

نویسندگان [English]

  • mehdi Abdollahzadeh Rafi 1
  • ali golbaf 2

1 Assistant Professor in Psychology, Malayer University

2 M.A. in Psychology, Islamic Azad University, Kashmar Branch.

چکیده [English]

Objective: The purpose of this study was to investigate The effectiveness of mindfulness-based therapy on adherence of doctor's directions of diabetic patients. Method: The method of this research was a Quasi-experimental design with pretest-posttest design with control group. The population of the study included all diabetic patients, who were members of Diabetic Association in the city of Mashhad in 2018. Wich 30 of them were placed using purposive sampling method and were matching assigned to experimental group (n=15) and control group (n=15). Participants of the experimental group received 8-sessions of mindfulness-based therapy and the control group only used the common treatment. To collect the data adherence of doctor's directions questionnaires (Hayes & et al, 1994) were used. Data were analyzed using covariance method. Findings: The results showed that adherence of doctor's directions of patients participating in the experimental group significantly increased compared to the control group (P<0/05). Conclusion: Therefore, it can be concluded that mindfulness-based therapy increases the adherence of doctor's directions of diabetic patients.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindfulness-Based Therapy
  • Adherence of Doctor's Directions
  • Diabetic Patients
امیدی، عبداله؛ مؤمنی، جواد؛ رایگان، فریبا؛ اکبری، حسین؛ طلیقی، انسیه. (1395). اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر کیفیت زندگی بیماران قلبی- عروقی. اندیشه و رفتار (روانشناسی کاربردی)، 11(42)،16-7.
اورکی، محمد؛ سامی، پوران. (1395). بررسی اثربخشی مداخله شناختی رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی یکپارچه بر میزان بهزیستی روان‌شناختی و کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. فصلنامه علمی- پژوهشی روانشناسی سلامت،5(20):37-34.
پور محسنی کلوری، فرشته؛ اسلامی، فینا. (1395). بررسی اثربخشی شناخت درمانی گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی بر سلامت روان و کیفیت
زندگی بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر. فصلنامه علمی- پژوهشی روانشناسی سلامت. 5(20): 67-48.
حدادی کوهسار، علی‌اکبر؛ مرادی، علیرضا؛ غباری‌بناب، باقر؛ ایمانی، فرناد. (1397). مقایسه اثربخشی معنویت‌درمانی مبتنی بر فرهنگ ایرانی با رویکرد شناختی -رفتاری با رویکرد ذهن‌آگاهی مبتنی بر کاهش استرس در کاهش افسردگی، اضطراب و استرس در بیماران مبتلا به درد مزمن. مطالعات روان‌شناسی بالینی، 8(31)، 30-1.
خسروی، الهه؛ قربانی، مریم. (1395). اثربخشی ذهن‌آگاهی مبتنی بر کاهش استرس بر استرس ادراک‌شده و فشارخون زنان مبتلا به فشارخون بالا. دوماهنامه علمی ـ پژوهشی فیض، ۲۰ (۴)، 368-361.
رامش، سمیه؛ علیزاده مقدم، اکرم؛ صفری، علیرضا؛ فیضی، مرضیه. (۱۳۹۷). رابطه‌ی اضطراب، افسردگی و استرس با شدت بیماری دیابت: نقش واسطه‌ای کیفیت زندگی. مجله دیابت و متابولیسم ایران، ۱۸ (۲):89-80.
سبحانی، زهرا؛ احدی، حسن؛ خسروی، صدراله؛ پورشریفی، حمید؛ صیرفی، محمدرضا. (1396). شاخص‌های روان‌سنجی پرسش‌نامه رفتارهای خود - مدیریتی پس از عمل جراحی چاقی. مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، ۲۰ (۱)، 95-84.
شعبانی، مهشید؛ خلعتبری، جواد. (1398). اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر دشواری‌های تنظیم هیجان و بهزیستی روان‌شناختی در سندرم پیش از قاعدگی. فصلنامه-پژوهشی روانشناسی سلامت، 8 (29): 152-134.
علیپور، احمد؛ علی‌اکبری دهکردی، مهناز؛ امینی، فاطمه؛ هاشمی جشنی، عبدالله. (1395). رابطه حمایت اجتماعی ادراک‌شده با پیروی از درمان در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲: نقش واسطه‌ای تاب‌آوری و امید. فصلنامه پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 10(۲):67-53.
علی‌پور، احمد؛ علی‌اکبری، مهناز؛ امینی، فاطمه؛ هاشمی جشنی، عبدالله. (1395). رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک‌شده و پیروی از درمان در بیماران با دیابت نوع ۲: نقش واسطه‌ای تاب‌آوری و امید. فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 10(2): 67-53.
غلامعلیئی، بهزاد؛ کریمی شاهنجرینی، اکرم؛ روشنایی، قدرت اله؛ رضاپور شاهکلائی، فروزان. (1394). تبعیت از درمان دارویی و عوامل مرتبط با آن در بیماران دیابتی نوع دو. مجله آموزش و سلامت جامعه، ۲ (۴): 12-3.
قادری جاوید، سارا؛ غلامرضایی، سیمین؛ رضایی، فاطمه. (1395). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش استرس ادراک‌شده و اختلال خوردن در دانش آموزان مبتلا به علائم اختلال خوردن. مجله پزشکی ارومیه، ۲۷ (۹):810-801.
قشقایی، سحر؛ نظیری، قاسم؛ فرنام، رابرت. (1393). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر کیفیت زندگی بیماران دیابتی نوع دو. مجله دیابت و متابولیسم ایران. ۱۳ (۴):330-319.
کیوان، شیما؛ خضری مقدم، نوشیروان؛ رجب، اسدالله. (1396). اثربخشی کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBSR) بر سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو. مجله دیابت و متابولیسم ایران، ۱۷ (۲): 116-105.
گال، دامین؛ مردیت؛ بورگ، والتر؛ گال، جویس. (1398). روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان­شناسی (جلد اول)، ترجمه احمدرضا نصر و همکاران. تهران: انتشارات سمت.
متولی باشی نائینی، افسانه؛ سجادیان، ایلناز؛ بشارت، محمدعلی. (1395). مقایسه‌ی ذهن‌آگاهی و خودتنظیم‌گری در زنان مبتلا به درد قفسه سینه غیرقلبی و عادی شهر تهران. فصلنامه علمی- پژوهشی روانشناسی سلامت. 5(19): 84-69.
معصومیان، سمیرا؛ شعیری، محمدرضا؛ شمس، جمال؛ مومن‌زاده، سیروس. (1392). بررسی تأثیر درمان کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر خودکارآمدی زنان مبتلا به کمردرد مزمن. پژوهش در پزشکی، ۳۷ (۳): 163-158.
میرمهدی، سید رضا؛ رضاعلی، مرضیه. (1397). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر تاب­آوری، تنظیم هیجان و امید به زندگی در زنان مبتلا به دیابت نوع دو. روانشناسی سلامت . 183-167.
نسیمی فر، نجمه؛ حیدری، علیرضا؛ ایران، داودی. (1391). کاهش استرش مبتنی بر ذهن‌آگاهی: درمانی کارآمد در بهبود دردهای مزمن و کاهش اختلال در عملکرد روزانه، چهارمین کنگره بین‌المللی روان‌تنی (سایکوسوماتیک)، اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
نیکوگفتار، منصوره؛ قاسمی جوبنه، رضا. (1395). اثربخشی آموزش ذهن­آگاهی بر خودمراقبتی زنان مبتلا به دیابت نوع‌2. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 14(4): 433-428.
ولیدی پاک، آذر؛ خالدی، شادیه؛ معینی منش، کیومرث. (1393). بررسی اثربخشی ذهن‌آگاهی بر افزایش خوش­بینی در زنان باردار دیابتی. فصلنامه علمی پژوهشی روانشناسی سلامت، 4(14): 78-62.
 
Association, A. D. (2015). Standards of medical care in diabetes—2015 abridged for primary care providers. Clinical diabetes: a publication of the American Diabetes Association, 33(2), 97.
Association, A. D. (2018). Updates to the Standards of Medical Care in Diabetes-2018. Diabetes care,  41 (9), 2045.
Care, D. (2018). Medical Care in Diabetesd 2018. Diabetes care, 41(1), S105-S118.
Çetin, N., & Aylaz, R. (2018). The effect of mindfulness-based psychoeducation on insight and medication adherence of schizophrenia patients. Archives of psychiatric nursing, 32(5), 737-744.
Chan, C. L., Steck, A. K., Severn, C., Pyle, L., Rewers, M., & Zeitler, P. S. (2020). Lessons From Continuous Glucose Monitoring in Youth With Pre–Type 1 Diabetes, Obesity, and Cystic Fibrosis. Diabetes care.
Colle, K. F. F., Vincent, A., Cha, S. S., Loehrer, L. L., Bauer, B. A., & Wahner-Roedler, D. L. (2010). Measurement of quality of life and participant experience with the mindfulness-based stress reduction program. Complementary Therapies in Clinical Practice, 16 (1), 36-40.
Compeán Ortiz, L. G., Gallegos Cabriales, E. C., González González, J. G., & Gómez Meza, M. V. (2010). Self-care behaviors and health indicators in adults with type 2 diabetes. Revista latino-americana de enfermagem, 18(4), 675-680.
Crane, R. (2017). Mindfulness-based cognitive therapy: Distinctive features: Routledge.
Gomez-Lopera, N., Pineda-Trujillo, N., & Diaz-Valencia, P. A. (2019). Correlating the global increase in type 1 diabetes incidence across age groups with national economic prosperity: A systematic review. World Journal of Diabetes, 10(12), 560.
Haghdoost, A., Rezazadeh Kermani, M., Sadghirad, B., & Baradaran, H. (2009). Prevalence of type 2 diabetes in the Islamic Republic of Iran: systematic review and meta-analysis. EMHJ-Eastern Mediterranean Health Journal, 15 (3). 2009.591-599.
Lima, S., Gago, M., Garrett, C., & Pereira, M. G. (2016). Medication adherence in Alzheimer’s disease: The mediator role of mindfulness. Archives of gerontology and geriatrics, 67, 92-97.
Ngo-Metzger, Q., Sorkin, D. H., Billimek, J., Greenfield, S., & Kaplan, S. H. (2012). The effects of financial pressures on adherence and glucose control among racial/ethnically diverse patients with diabetes. Journal of general internal medicine, 27(4), 432-437.
Nouwen, A., Winkley, K., Twisk, J., Lloyd, C. E., Peyrot, M., Ismail, K., Consortium, E. D. i. D. R. (2010). Type 2 diabetes mellitus as a risk factor for the onset of depression: a systematic review and meta-analysis. In: Springer.
Powers, M. A., Bardsley, J., Cypress, M., Duker, P., Funnell, M. M., Fischl, A. H., Vivian, E. (2017). Diabetes self-management education and support in type 2 diabetes: a joint position statement of the American Diabetes Association, the American Association of Diabetes Educators, and the Academy of Nutrition and Dietetics. The Diabetes Educator, 43(1), 40-53.
Alipour, A., Aliakbari Dehkordi, M., Amini, F., Hashemi Jashni, A. .(2016). Relationship between perceived social support and adherence of treatment in Diabetes mellitus type 2: mediating role of resillency and hope Journal of Research in Psychological Health, 10(2), 53-67.
Sc, H., Strosahl, K., & Wilson, K. G. (1999). Acceptance and commitment therapy: an experiential approach to behavior change. new york.
Walsh, J. J., Balint, M. G., SJ, D. R. S., Fredericksen, L. K., & Madsen, S. (2009). Predicting individual differences in mindfulness: The role of trait anxiety, attachment anxiety and attentional control. Personality and Individual differences, 46(2), 94-99.