اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر وسوسه مصرف و احتمال لغزش در بیماران وابسته به مت‌آمفتامین

ارجمند قجور, کیومرث; محمود علیلو, مجید; خانجانی, زینب; بخشی پور, عباس

doi:10.30473/hpj.2020.42661.4173

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکترای روانشناسی دانشگاه تبریز

² استاد روانشناسی دانشگاه تبریز

https://doi.org/10.30473/hpj.2020.42661.4173

چکیده

مقدمه: امروزه، سوء‌مصرف مواد به یکی از مشکلات اساسی در جوامع تبدیل شده و شیوع آن در بین جوانان بیشتر شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر وسوسه مصرف و احتمال لغزش در بیماران وابسته به مت‌آمفتامین بود. روش: در مطالعه حاضر از طرح تجربی تک‌موردی از نوع خط پایه چندگانه ناهمزمان استفاده شد. سه نفر از بیماران مرد وابسته به مت‌آمفتامین که در سال 1396 به اداره بهزیستی تکاب و مرکز ترک اعتیاد این شهرستان مراجعه کرده بودند از طریق مصاحبه تشخیصی و مصاحبه بالینی ساختاریافته و به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. از ابزارهای پژوهش مانند مصاحبه بالینی ساختاریافته (SCID)، پرسشنامه ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، آزمایش ادرار، مقیاس پیش‌بینی بازگشت (RPS) و پروتکل انفرادی ACT برای افراد سوءمصرف کننده مواد استفاده شد. نتایج به‌دست‌آمده به روش ترسیم دیداری، شاخص تغییر پایا (RCI)، فرمول درصد بهبودی، بهبود بالینی معنادار و سنجش عملیاتی موردبررسی قرار گرفت. یافته‌ها: داده‌های به‌دست‌آمده نشان داد کاهش میزان وسوسه مصرف و احتمال لغزش در بیماران ازلحاظ آماری (در سطح 05/0)، بالینی و سنجش عملیاتی معنادار است. نتیجه‌گیری: درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در کاهش میزان وسوسه مصرف و احتمال لغزش در بیماران وابسته به مت‌آمفتامین مؤثر است و با توجه به اینکه این روش درمانی انعطاف‌پذیری روان‌شناختی را در بیماران بالا می‌برد، می‌توان از آن در درمان وابستگی به مت‌آمفتامین استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.23221283.1398.8.32.3.1

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy in Reduction of Craving and lapse in Methamphetamine Addict Patients

نویسندگان [English]

Kiumars Arjmand Ghujur ¹
Majid Mahmood-Aliloo ²
Zeynab khanjani ²
abbas bakhshipour ²

¹ Ph.d student in Psychology, Tabriz University.

² Professor in Psychology, Tabriz University.

چکیده [English]

Objective: Today, substance abuse has become one of the major problems in societies and has become more prevalent among young people.The aim of this study is to appointment of acceptance and commitment therapy (ACT) effectiveness in reduction of craving and lapse in methamphetamine addict patients. Method: In this study had been used single-case experimental design in kind of multiple-baseline design in asynchronous manner. Three of male methamphetamine addict patients choose that had come to Welfare Organization and to the Addiction Withdrawal Center in Takab Township by diagnostic interview and structured clinical interview and with purposeful sampling method. The study tools had been used such as Structured Clinical interview (SCID), demographic characteristic questionnaire, urine test, Relapse Prediction Scale (RPS) and Individual Therapy Protocol (ACT).the achieved results considered by methods of visual inspection, reliable change index (RCI), change percentage formula, clinical significance change and operational measurement. Findings: Achieved data showed that acceptance and commitment therapy in treatment's targets intensity reduction (craving and lapse) statistically is in level of (P<0.05), clinically and significance operational measurement. Conclusion: Acceptance and commitment therapy (ACT) is effective in intensity reduction of craving and lapse in methamphetamine addict patients. Given that the therapeutic approach increases psychological flexibility in patients, it can be used to treat methamphetamine dependence.

کلیدواژه‌ها [English]

acceptance and commitment therapy
methamphetamine
craving
lapse

مراجع

اورکی، م؛ بیات، ش؛ خدادوست، س. (1392). بررسی مقایسه اثربخشی مداخله شناختی- رفتاری مبتنی بر الگوی مارلات با اثربخشی مداخله شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در سلامت روان درمان‌جویان وابسته به کراک. فصلنامه روانشناسی سلامت. 1(2)، 31-22.

ایمانی، س؛ حبیبی، م؛ پاشایی، س؛ ظهیری، م؛ میرزایی، ج؛ زارع، م. (1392). اثربخشی درمان ذهن‌آگاهی بر ارتقاء کیفیت زندگی سوء‌مصرف‌کنندگان مواد مخدر: بهبود سلامت جسمانی و روانی. فصلنامه روانشناسی سلامت. 2 (1)، 81-63.

بارلو، د؛ دوراند، م. (1396). روانشناسی نابهنجاری. ترجمه رضا عبدی، غلامرضا چلبیانلو و افسانه جوربنیان. تهران: انتشارات ابن‌سینا.

بک، آ. ت؛ رایت، ف. د. (1380). درمان شناختی اعتیاد به مواد مخدر، ترجمه محمدعلی گودرزی. شیراز: نشر راهگشا.

بهاری، ف. (1392). اعتیاد مشاوره و درمان (راهنمای تغییر رفتار اعتیادی در معتادان). تهران: نشردانژه، چاپ دوم.

حداد، ش؛ خسروی، م؛ نجفی، م؛ صباحی، پ. (1393). مقایسه عملکرد توجه در افراد وابسته به مت آمفتامین. مجله روانشناسی بالینی. 6(2)؛ 85-95.

رحیمی، ع؛ سهرابی، ن؛ رضایی، آ؛ سروقد، س. (1397). مقایسه اثربخشی درمان گروهی شناختی – رفتاری و درمان گروهی بر پایه پذیرش و تعهد بر کاهش علائم اختلال مصرف مواد در مبتلایان مصرف‌کننده مواد محرک (مت‌آمفتامین). فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 19 (3)، 89-79.

زرگر، ف؛ محمدی، ا؛ امیدی، ع؛ باقریان سرآوردی، ر. (1391) موج سوم رفتاردرمانی با تأکید بر رفتاردرمانی مبتی بر پذیرش، مجله تحقیقات علوم رفتاری، 10(5)، 383-390.

شریفی و؛ اسعدی، س؛ امینی، ه؛ کاویانی، ح؛ سمنانی، ی؛ شعبانی، ا. (1383). پایایی و قابلیت اجرای نسخه فارسی مصاحبه ساختاریافته تشخیصی برای DSM-IV. تازه‌های علوم شناختی. 21(2). 10-22.

فیروزآبادی، ع؛ قنبری، ب؛ طباطبایی، س. س. (1388). اثربخشی تکنیک‌های هوشیاری فراگیر انفصالی و توجه گردانی در میزان وسوسه مصرف مواد و احتمال لغزش در بیماران مرد وابسته به مواد مخدر. مجله اصول بهداشت روانی. 11(4) 301-292.

کشاورز افشار، ح؛ برابری، ا؛ قاضی نژاد، ن؛ امیری، ا. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر گرایش به مصرف و کیفیت زندگی در سوء‌مصرف کنندگان مواد مخدر. فصلنامه طب انتظامی. 7 (1)، 5-2.

کیانی، ا؛ قاسمی، ن؛ پور‌عباس، ع. (1391). مقایسه اثربخشی روان‌درمانی گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد و ذهن آگاهی بر میزان ولع مصرف و تنظیم شناختی هیجان در مصرف‌کنندگان شیشه، فصلنامه اعتیاد پژوهی، 6(27)، 27-37.

گروسی فرشی، م؛ محمود علیلو، م؛ ارجمند قجور، ک. (1388). بررسی رابطه بین مدت مصرف و ترک در سوگیری توجه نسبت به محرک‌های وسوسه‌انگیز مربوط به مواد افیونی. فصلنامه پژوهش‌های نوین روان‌شناختی. 4(15)؛ 153-173.

ناصری، ا؛ سهرابی، ف؛ برجعلی، ا؛ فلسفی نژاد، م. (1394). کارآمدی طرح‌واره درمانی دووجهی در کاهش شدت وابستگی مردان وابسته به مواد مخدر مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی. فصلنامه روانشناسی سلامت. 4 (1)، 110-98.

نیکنام، م؛ مداحی، م؛ شفیع‌آبادی، ع. (1397). بررسی اثربخشی معنادرمانی بر کاهش ولع و پیشگیری از بازگشت زنان وابسته به مواد. فصلنامه روانشناسی سلامت. 7 (1)، 74-56.

ویلسون، ک. ج؛ گیفورد، ا؛ بتن، س. (1393). پروتکل انفرادی پذیرش و تعهد برای سوء‌مصرف کنندگان مواد مخدر. ترجمه فرهاد اصغری و همکاران، تهران: انتشارات پژواک هنر و اندیشه.

هیز، ا. س؛ استروسال، ک. (1394). راهنمای عملی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، ترجمه ابراهیم علیزاده و فاطمه پیرجاوید. تهران: فرا انگیزش

Aram, PW, Bailey, GJR, Lavin, A, See, R. (2011). Methamphetamine Self-Administration Produces Attentional Set-Shifting Deficits and AltersPrefrontalCortical Neurophysiology in Rats. Biological Psychiatry, 69(3): 253–259.

Bolla, KI, Ernst, M, Kiehl, KA, Mouratidis, M, Eldreth, DA. (2004). Prefrontal cortical dysfunction in abstinent cocaine abusers. Neuropsychology Clinical. 16, 456– 464.

Drummond, D. (2010). Theories of drug craving. Ancient and modern. Addiction, 96, 33-46.

Hayes, SC, Lillis, C. (2012). Acceptance and Commitment Therapy (Theory Psychotherapy). Amer Psychological Assn

Hayes S, Luoma JB, Bond F. (2006). Acceptance andcommitment therapy: Model, processes andoutcomes. Behavior Research and Therapy, (44), 1-25.

Hayes, SC. (2004).Acceptance and commitment therapy, relational frame theory, and the third wave of behavioral and cognitive therapies. Behavior Therapy, 35(4), 639-65.

Hayes, SC, Luoma, JB, Bond, F, Masuda, A, & Lillis, J. (2006). Acceptance and Commitment Therapy: Model, Processes and Outcomes. Behavior Research and Therapy, 4, 1-25.

Hester, R, Garavan, H. (2007). Executive dysfunction in cocaine addiction: evidence for discordant frontal, cingulate, and cerebellar activity. Journal of Neuroscience, 24, 11017–11022.

Ilhan, IO, Demirbas, H, & Dogan, YB. (2006). Validation study of the Turkish version of the Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale for heavy drinking in a group of male patients. Drug and Alcohol Review, v25,pp357-360.

Li, CS, Milivojevic, V, Kemp, K, Hong, K. & Sinha, R. (2006). Performance monitoring and stop signal inhibition in abstinent patients with cocaine dependence. Drug Alcohol Dependence, 85, 205–212.

Leigh, J, Bowen, S, & Marlatt, GA. (2010). Spirituality, mindfulness and substance abuse. Addictive behaviors, 30(7):1335-41.

Marlatt, G, Witkiewitz, K, & Dillworth, T. (2009). Vipassana meditation as a treatment for alcohol and drug use disorders. Mindfulness and acceptance: Expanding the cognitive-behavioral tradition.New York: Guilford Press.

Marvin W. Sams ThD, R.EEG T., QEEGT, L.Ac (2008). Mathematically Derived Frequency Correlates in Cerebral Function: Theoretical and Clinical Implications for Neurofeedback Treatment. Journal of Neurotherapy, 1, 1-14.

Mehrabi, H; Neshat Doost, H, Molavi, H. (2004). Effectiveness of family education as an add-on interventional therapy in reducing the relapse of dependent patients. Journal of Psychology.3,.278-262.

Roozen, HG, Waart, RD, Windt, D, Brink, W, Yong, CA, Kerkbof, AFM. (2006). A systematic review of the effectiveness of naltrexone in the maintenance treatment of opioid and alcohol dependence. Eur Neuro psychopharmacol, 16, 311-323.

Tran, GQ, & Smith, GP. (2004). Behavioral Assessment in the Measurement of Treatment Outcome, In. S.N. Haynes, & E.M. Heiby (Eds.), Comprehensive Handbook of Psychological Assessment (pp. 269-290). New York: Wiley.

Walton-Moss, B, & McCaul, ME. (2006). Factors associated with lifetime history of drug treatment among substance dependent women. Addictive Behaviors, 31,246-53.

Witkiewitz, K, Marlatt, A, & Walker, D. (2005). Mind-fulness-based relapse prevention for alcohol and substance use disorders: The meditation tortoise wins the race. Journal of Cognitive Psychotherapy 19, 221-229.

Zikler, P. (2005). Nicotine medication also reduces craving in cocaine addicts. NIDA Notes, 15 (1). Available on: www. drugabuse. gov/NIDA_N