با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن روانشناسی سلامت

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استاد گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری روان‌شناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: دیابت موجب افت عملکرد شناختی در بیماران می‌شود. این پژوهش، با هدف بررسی تاثیر برنامه تمرین رایانه‌ای شناختی بر افزایش حافظه و توجه در دانش‌آموزان مبتلا به دیابت انجام یافت. روش: مطالعه حاضر یک تحقیق شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل می‌باشد که در آن، 18 دانش‌آموز مبتلا به دیابت (در دو گروه 9 نفری آزمایش و کنترل) از انجمن دیابت شهرستان بناب انتخاب شدند. حافظه و توجه هردو گروه آزمایش و کنترل در مرحله پیش آزمون سنجش شد. سپس دانش‌آموزان گروه آزمایش بصورت انفرادی در 10 جلسه نیم ساعته با کمک نرم‌افزار آموزش حافظه کاری، در معرض تمرینات بهسازی حافظه و توجه قرار گرفتند. بار دیگر در مرحله پس‌آزمون، حافظه و توجه هردو گروه آزمایش و کنترل سنجش شد. داده ها با تحلیل کواریانس، تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها: نتایج، حاکی از افزایش عملکرد حافظه و توجه دانش‌آموزان گروه آزمایش بود و مداخله توانبخشی اعمال شده برای دانش‌آموزان راهنمایی و متوسطه، و بیماران با سابقه کمتر از 5 سال و بیشتر از 5 سال، به یک اندازه موثر بود. نتیجه‌گیری: می‌توان گفت که تمرین رایانه ای شناختی برای افزایش عملکرد حافظه و توجه در دانش‌آموزان دیابتی، لازم، مفید و موثر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Effect of Cognitive Computer-based Training Program on Attention and Memory Function of the Students with Diabetes

نویسندگان [English]

  • Alireza Aghayousefi 1
  • Hossein Zare 2
  • Roghayeh Mohammadi 3

چکیده [English]

Objective: Diabetes leads to loss of cognitive function in patients. The aim of the present study was to study the effect of cognitive computer-based training program on memory and attention increase in students with diabetes. Method: The research was a quasi-experimental study with pre-test and post-test design with the control group in which 18 students with diabetes (in two nine-person groups of experimental and control) were selected from Diabetes Association of Bonab city. The memory and attention of both experimental and control groups were measured in the pre-test step. Then, students of the experimental group were exposed to attention and memory improvement exercises individually in 10 half-hour sessions with the help of working memory training software. Once again, in the post-test step, memory and attention of both experimental and control groups were measured. Data were analyzed using covariance analysis. Results: The results indicated an increase in memory function and attention of students in the experimental group and the rehabilitation intervention for guidance and high school students and patients with a history of fewer than 5 years and more than 5 years has been equally effective. Conclusion: We can say that cognitive computer-based training is necessary, useful, and effective for increasing attention and memory function in diabetic students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Diabetes
  • Cognitive Computer-based Training
  • Attention
  • memory
  • students
اسلاوین، آر، ایی .(2006). روانشناسی تربیتی (نظریه و کاربست). ترجمة یحیی سید محمدی. (1385). تهران: نشر روان.
اورکی، محمد؛ زارع، حسین؛ شیرازی، نسترن؛ حسن زاده پشنگ، سمیرا (1391). اثربخشی آموزش مدیریت خشم با رویکرد شناختی رفتاری بر پیروی از درمان و کنترل قند خون بیماران مبتلا به دیابت نوع 2. روانشناسی سلامت؛ 4: 56-70.
باقری، فریبرز (1390). آزمون توجه انتخابی، تمرکز و تلاشمندی d2. چاپ اول، تهران، کتاب ارجمند.
بیات اصغری، عباس؛ غرایی، بنفشه؛ حیدری، حسن؛ جواهری، جواد؛ موسی نژاد، سحر؛ آرامون، احمد (1394). بررسی رابطه ابعاد شخصیت با تبعیت از درمان در بیماران دیابتی نوع دو. روانشناسی سلامت؛ 16: 60- 70.
حسین زاده ملکی، زهرا؛ مشهدی، علی؛ سلطانی فر، عاطفه؛ محرری، فاطمه؛ غنایی چمن آباد، علی (1392). آموزش حافظه کاری، برنامه آموزش والدینی بارکلی و ترکیب این دو مداخله بر بهبود حافظه کاری کودکان مبتلا به ADHD. فصلنامه تازه های علوم شناختی؛ 15(4): 53-63.
زارع، حسین؛ سرمدی، محمدرضا؛ فرج اللهی، مهران؛ و آچاک، عثمان (1391). تاثیر بافت مفهومی سؤال ها بر عملکرد حافظه روزمره در آزون های بازشناسی و یادآوری. فصلنامه تازه های علوم شناختی؛ 14(3): 41-50.
صفرزاده، سمیه؛ صباحی، پرویز؛ محمودی خورندی، زینب (1394). مقایسه عملکرد توجه در سوء مصرف کنندگان هروئین و افراد بهنجار. مجله علوم پزشکی رازی؛ 22(138): 88-98.
محمدی، زهرا؛ کاظمی، آمنه سادات؛ رضایی، امید؛ فشارکی، محمد (1394). اثربخشی آموزش بهسازی توجه و حافظه کاری بر میزان عملکرد پیوسته کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی/ بیش فعالی. مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی؛ 25(4): 263-268.
نظیفی، مرتضی. (1390). مقایسه اثربخشی ترمیم شناختی به کمک رایانه و دارودرمانگری در درمان اختلال نارسایی توجه- فزون کنشی، رساله دکتری. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
Araki, A., & Ito, H. (2004). Glucose metabolism, advanced glycation end products, and cognition. Geriatrics and Gerontology International; 4(S1): 108.
Atzmon, G., Gabriely, I., Greiner, W., Davidson, D. (2002). Plasma HDL Levels Highly Correlate With Cognitive Function in Exceptional Longevity.  The Journals of Gerontology: Series A: Biological sciences and medical sciences; 57: 712-720.
Barkley, R.A. (2006). Attention- deficit disorder: A handbook for diagnosis and treatment. New York: Guilford Press.
Barkley RA. (2000). Genetics of childhood disorders: XVII. ADHD, Part 1: The executive functions and ADHD. J Am Acad Child Psy; 39: 1064-1068.
Berk LE. (2006). Child development. 7th ed. Boston Allyn and Bacon.
Brands, A. M., Kessels, R. P., Hoogma, R. P., Henselmans, J. M., van der Beek Boter, J. W., Kappelle, L. J., de Haan, E. H., & Biessels, G. J. (2006). Cognitive performance, psychological well-being, and brain magnetic resonance imaging in older patients with type 1 diabetes. Diabetes; 55: 1800-1806.
Chan, RC.K., Shumb, D., Toulopoulou, T., Chen, EYH. (2008). Assessment of executive functions: Review of instruments and identification of critical issues. Archives of Clinical Neuropsychology; 23: 201–16.
Clare, L., Wilson, B.A., Carter, G., Rothi, I., Breen, K., & Hodges, J.R. (2002). Relearning Face-Name associations in early Alzheimer's disease. J Neuropsychology; 16(4):538-547.
Crosby- Nwaobi, R., Sivaprasad, S., Amiel, S., & Forbes, A. (2013). The Relationship Between Diabetic Retinopathy and Cognitive Impairment. Diabetes Care; 36: 3177–3186.
Davis, E. A., Soong, S. A., Byrne, G. C., & Jones, T. W. (1996). Acute hyperglycaemia impairs cognitive function in children with IDDM. J Pediatr Endocrinol Metab;  9: 455–461.
Deary, I. J., Crawford, J. R., Hepburn, D. A., Langan, S. J., Blackmore, L. M., & Frier, B. M. (1993). Severe hypoglycemia and intelligence in adult patients with insulin-treated diabetes. Diabetes; 42: 341–344.
Dehn M.J. (2008). Working memory and academic learning .New Jersey :Wiley.
Draelos, M. T., Jacobson, A. M., Weinger, K., Widom, B., Ryan, C. M., Finkelstein, D. M., & Simonson, D. C. (1995). Cognitive function in patients with insulin-dependent diabetes
mellitus during hyperglycemia and hypoglycemia. Am J Med; 98: 135–144.
Goldstein EB. (2007). Cognitive Psychology: Connecting Mind, Research and everyday experience. 2th ed. Wadsworth.
Hershey, T., Bhargava, N., Sadler, M., White, N. H., Craft, S. (1999). Conventional versus intensive diabetes therapy in children with type diabetes: effects on memory and motor speed. Diabetes Care; 22: 1318 –1324.
Kesler, S. R., Lacayo, N. J. & Jo, B. (2011). A pilot study of an online cognitive rehabilitation program for executive function skills in children with cancer-related brain injury, Stanford University; 25(1): 101-12 PMCID: PMC3050575.
Kodl, C. T., & Seaquist, E. R. (2008). Cognitive dysfunction and diabetes mellitus. Endocrine Reviews; 29(4): 494-511.
Kwiatkowska, W., Szczepańska, J., Woźniewsk,i M. (2005). Infuence of metabolic risk factors of cardiovascular diseases on cognitive impairment in elderly patients. Acta Angiol; 11: 37-49. 
Lincoln, N. B., Faleiro, R. M., Kelly, C., Kirk, B. A., & Jeffcoate, W. J. (1996). Effect of long-term glycemic control on cognitive function. Diabetes Care; 19: 656–658.
Ly, T. R., Anderson, M., McNamara, K. A., Davis, E. A., & Jones, T. W. (2011). Neurocognitive Outcomes in Young Adults with Early-Onset Type 1 Diabetes. Diabetes Care; 34: 2192–2197.
Mcleod, C.M., & Mcdonald, P.A. (2000). Interdimentional interference in the stroop effect: Uncovering the cognitive sciences. Trends Cogn Sci; 4(10):383-391.
Milton, H. (2010). Effects Of A Computerized Working Memory Training Program On Attention, Working Memory, And Academics, In Adolescents With Severe ADHD/LD, psychology journal; 1(14): 120 – 122.
Moore, E. M., Mander, A. G., & Ames, D. (2013). Increased Risk of Cognitive Impairment in Patients with Diabetes Is Associated with Metformin. Diabetes Care; 36: 2981–2987.
Nicolau, J., Ayala, L., Frances, C., Zubillaga, I., Muniz, M. J., Rodriguez, I., Gomez, L. A., Fortuny, R., & Masmiquel, L. (2013). Frequency of attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) in a bariatric post-surgery sample: Clinical, analytical andpsychological differences among bariatric patients with ADHD criteria. Endocrine Abstracts; 32: P777.
Northam, E.A., Anderson, P.J., Jacobs, R., Hughes, M., Warne, G.L. & Werther, G.A. (2001). Neuropsychological profiles of children with type 1 diabetes 6 years after disease onset. Diabetes Care; 24: 1541-1546.
Northam, E.A., Anderson, P.J., Werther, G.A., Warne, G.L., Adler, R.G., & Andrewes, D. (1998). Neuropsychological complications of IDDM in children 2 years after disease onset. Diabetes Care; 21: 379 –384.
Rapport, M.D., Bolden, J., Kofler, M.J., Sarver, D.E., Raiker, J.S., & Alderson, R.M. (2009). Hyperactivity in boys with attention-deficit/ hyperactivity disorder: A ubiquitous core symptoms or manifestation of working memory deficit. Journal of Abnormal Child Psychology; 29: 555-68.
Roberts, R. O., Geda, Y. E., Knopman, D. S., et al. (2008). Association of duration and severity of diabetes mellitus with mild cognitive impairment. Arch Neurol; 65: 1066-1073.
Ryan, C. M. (1999). Memory and metabolic control in children. Diabetes Care; 22: 1239–1241.
Ryan, C. M., Geckle, M. O., & Orchard, T. J. (2003). Cognitive efficiency declines over time in adults with type 1 diabetes: effects of micro- and macrovascular complications. Diabetologia; 46: 940 –948.
Ryan, C. M., Williams, T. M., Fine gold, D. N., & Orchard, T. J. (1993). Cognitive dysfunction in adults with type 1 (insulin-dependent) diabetes mellitus of long duration: effects of recurrent hypoglycemia and other chronic complications. Diabetologia; 36: 329 –334.
Schneider wx, & Deubel H. (2002). Selection for perception and selection for spatial motor action are coupled by risual attention: A review of recent fidiugs and new evidence from stimulus driven saccade control. Oxford University Press.
Schoenle, E.J., Schoenle, D., Molinari, L., & Largo, R.H. (2002). Impaired intellectual development in children with type I diabetes: Association with HbA(1c), age at diagnosis and sex. Diabetologia; 45: 108 –114.
Shehataa, G. A., & Eltayeb, A. A. (2007). Cognitive function and event related potentials inchildren with type I diabetes mellitus. Eastern Journal of Medicine; 12: 25-31.
Silva, J. L. D., Ribeiro, L. T. C., dos Santos, N. R. P., de Sousa Beserra, V. C. A., & Fragoso, Y. D. (2012). The influence of diabetes mellitus II on cognitive performance. Dement Neuropsychol; 6(2): 80-84.
Skenazy, J. A., Bigler, E. D. (1984). Neuropsychological findings in diabetes mellitus. J Clin Psychol; 40: 246 –258.
Sommerfield, A., & McAulay, V. (2003). Short-Term, Delayed, and Working Memory Are Impaired During Hypoglycemia in Individuals with Type 1 Diabetes, Diabetes Care; 26: 390–396.
Strenberg, R.(2006). Cognitive Psychology. 4th ed. Hove and New York: Psychology Press.
Strudwick, S. K., Carne, C., Gardiner, J., Foster, J. K., Davis, E. A., & Jones, T. W. (2005). Cognitive functioning in children with early onset type 1 diabetes and severe hypoglycemia. J Pediatr; 147: 680–685.
Talarowska, M., Florkowski, A., Zboralski, K., & Gałecki, P. (2009). Cognitive functions and clinical features among diabetic patients in Polish population. Central European Journal of Medicinal Chemistry; 4(4): 467-475. 
Weinger, K., Jacobson, A. M., Musen, G., Lyoo, I. K., Ryan, C. M., Jimerson, D. C., & Renshaw, P. F. (2008). The effects of type 1 diabetes on cerebral white matter. Diabetologia;51: 417– 425.
Wessels, A. M, Rombouts, S. A., Remijnse, P. L., Boom, Y, Scheltens. P., Barkhof, F., Heine, R. J., & Snoek, F. J. (2007). Cognitive performance in type 1diabetes patients is associated with cerebral white matter volume. Diabetologia; 20: 1763–1769.
Wiebe, S. A., Sheffield, T., Nelson, J. M., Clark, C. A. C., Chevalier, N., & Espy, K. A. (2011). The structure of executive functionin 3- year-olds. Journal of Experimental Child Psychology; 108: 436–452.
Wirsen, A., Tallroth, G., Lindgren, M., & Agardh, C. (1992). Neuropsychological performance differs between type 1 diabetic and normal men during insulin-induced hypoglycaemia. Diabet Med; 9: 156–165.
Wysocki, T., Harris, M. A., Wilkinson, K., Sadler, M., Mauras, N.,& White, N. H. (2003). Absence, of adverse effects of severe hypoglycemia on cognitive function in school-aged children with diabetes over 18 months. Diabetes Care; 26: 1100–1105.