اثربخشی آموزش مبتنی بر روان شناسی مثبت نگر بر کیفیت زندگی و شادکامی در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو

عصارزادگان, مهسا; رئیسی, زهره

doi:10.30473/hpj.2019.40538.4025

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

² استادیار روانشناسی بالینی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

https://doi.org/10.30473/hpj.2019.40538.4025

چکیده

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر روان شناسی مثبت نگر بر کیفیت زندگی و شادکامی در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو بود. روش: این پژوهشنیمه آزمایشی، از نوع پیش آزمون – پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود.جامعه آماری پژوهش شامل بیماران مبتلا به دیابت نوع دو مراجعه کننده به مرکز سلامت حضرت علی(ع) شهر اصفهان در سال1396 بودند. که از بین آنها 30 نفر از افراد مبتلا به دیابت به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفره آزمایش و کنترل گمارده شدند. . گروه آزمایش به مدت 8 جلسه 90 دقیقه ای ، آموزش مبتنی بر رویکرد روانشناسی مثبت نگر دریافت کردند و برای گروه کنترل هیچ گونه درمانی صورت نگرفت . هر دو گروه قبل و بعد از انجام مداخله و در مرحله پیگیری با استفاده از پرسشنامه های کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (1996) و شادکامی اکسفورد (1989) مورد سنجش و بررسی قرار گرفتند. یافته‌ها: تجریه و تحلیل داده ها به وسیله تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد که آموزش مبتنی بر روان شناسی مثبت نگر بر کیفیت زندگی و شادکامی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو تاثیر معنادار داشته و بین گروه آزمایش و کنترل تفاوت معناداری وجود دارد (001/0>P). نتیجه‌گیری: آموزش مبتنی بر رویکرد روانشناسی مثبت نگر به طور موثری باعث بهبود کیفیت زندگی و شادکامی در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو می گردد. بنابراین توصیه می شود از این رویکرد درمانی برای کمک به ارتقاء کیفیت زندگی و شادکامی این بیماران استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

بیماریهای مزمن مانند سرطان،دیابت،ایدز، قلبی-عروقی ، ام اس و ....

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Training Based on Positive-Psychology on Quality of life and Happiness of Patients with Type 2 Diabetes

نویسندگان [English]

Mahsa Assarzadegan ¹
Zohreh Raeisi ²

¹ MSc in Clinical Psychology, Department of Clinical Psychology, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran

² Assistant Professor, Department of Clinical Psychology, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran

چکیده [English]

Objective: The purpose of this study was to investigate the effectiveness of training based on positive- psychology on Quality of life and happiness of patients with type 2 diabetes. Method: This Quasi-Experimental study was a pretest- posttest and follow-upwith control group. The statistical population of the study included patients with type 2 diabetes who referred to Hazrat Ali Health center (Isfahan, 2017) Of these, 30 members of the diabetic patients were selected by convenient sampling ,and were then randomly assigned into two 15-member group (experimental and control groups). The experimental group received a positive psychological approach for 8 sessions of 90 minutes, and The control group did not receive any treatment. Both groups were evaluated before and after the intervention and in the follow up using the World Health Organization Quality of Life Questionnaire (1996) and Oxford Happiness (1989). Results: Analysis of deta by variance with repeated measurements Showed that positive-psychological education had significant influence on the quality of life and happiness in patients with type 2 diabetes and There is a significant difference between the experimental and control (P <0.001). Conclusion: Positive psychological education effectively improves the quality of life and happiness of patients with type 2 diabetes. Therefore, it is recommended that this treatment approach be used to help improve the quality of life and happiness of these patients.

کلیدواژه‌ها [English]

Training based on positive-psychology
Quality of Life
happiness
type 2 diabetes

مراجع

ارجمندنیا، ع. ا.؛ وطنی، ص.؛ حسن زاده، س. (1395). تاثیر آموزش مهارت مثبت نگری بر شادکامی و باورهای غیر منطقی دانش آموزان نابینا، 2(3)، 34-21.

افروز، غ. ع.؛ دلیر، م.؛ صادقی، م. (1396). اثربخشی روان درمانی مثبت گرا بر تصویر بدنی، امید به زندگی و شادکامی در زنان با تجربه جراحی پستان، فصلنامه علمی پژوهشی روانشناسی سلامت، 6(24)، 180-195.

بکائیان، ح.؛ منظوری، س.؛ لطفی ، س.؛ عرب نرمی؛ م. (1393). رابطه شادکامی و کیفیت زندگی با بهزیستی روانشناختی در کارمندان، دومین همایش ملی پژوهش و درمان در روانشناسی بالینی، تربت جام، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت جام.

بیات اصغری، ع.؛ غرابی، ب.؛ حیدری، ح.؛ جواهری، ج.؛ موسی نژاد، س.؛ آرامون، ا. (1394). بررسی رابطه ابعاد شخصیت با (تبعیت از درمان در بیماران دیابتی نوع دو. فصلنامه علمی پژوهشی روانشناسی سلامت، 4(16)، 60-70.

تقی زاده، م. ح.؛ بیگلی، ز.؛ محتشمی. (1393). اثربخشی آموزش برنامه اصلاح رفتار در سبک زندگی بیماران دیابتی نوع دو. فصلنامه علمی پژوهشی روانشناسی سلامت، 3(9)، 30-45.

جباری، م.؛ شهیدی، ش.؛ موتابی، ف. (1393). تعیین اثربخشی مداخله مثبت نگر گروهی در کاهش نگرش های ناکارآمد وافزایش میزان شادکامی دختران نوجوان، 6(2)، 74-65.

جلالی، ن.؛ خالویی، ق.؛ میرمهدی، س. ر. (1394). تعیین اثربخشی روان درمانی مثبت نگر بر بهزیستی روانی و کیفیت زندگی همسران جانبازان اعصاب و روان، اولین کنفرانس بین المللی پژوهشهای نوین در علوم انسانی.

خانلرزاده، ف.؛ عسگری، ک.؛ امینی، م. (1394). بررسی کارکردهای عصب روان شناختی در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو، مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، سال58، شماره8 ، ص459.

خوشنود، ق.؛ شیرکوند، ن.؛ عاشوری، ج و عرب سالاری، ز. (1394). تأثیر طرحواره درمانی بر شادکامی و سلامت روان بیماران مبتلا به دیابت نوع دو. سایت جهاد دانشگاهی.

سلیگمن، م. (2011). شکوفایی روان شناسی مثبت گرا (درک جدیدی از نظریه شادکامی و بهزیستی)، ترجمه: امیر کامکار، سکینه هژبریان، نشر روان، چاپ دوم، 1394.

سهرابی اسمرود، ف و جعفری، ف.(1395). اثربخشی روان درمانی گروهی مثبت نگر بر تاب آوری، شادکامی و سلامت عمومی زنان دارای همسر وابسته به مواد مخدر. پژوهش نامه روانشناس مثبت، 2(1)،46-31 .

سهیلی زاد، م؛ یاحقی، ع و بهزاد غ. (1395). ارتباط بین عزت نفس، تاب آوری و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو شهر همدان ،15(1)، 8-1.

فلاح زاده، ح.؛ شکوهی فر، م.؛ عسکری شاهی، م.؛ مروتی شریف، م. ع.؛ افخمی اردکانی، م. (1394). بررسی کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو و مقایسه آن با افراد سالم و ارائه یک مدل ساختاری، طلوع بهداشت. 14(4): 78-87.

طباطبایی، س.م و منافی ، ا. (1395). مداخله روان شناسی مثبت نگربر کیفیت زندگی زندانیان معتاد. سومین کنفرانس بین المللی نوآوری های اخیر در روانشناسی، مشاوره و علوم رفتاری، تهران،موسسه آموزش عالی نیکان.

علی پور، ا و آگاه هریس، م. (1387). اعتبار و روایی فهرست شادکامی آکسفورد در ایرانی هل. فصلنامه علمی پژ.هشی روانشناسان ایرانی، 5(12)، 287-298.

علی پور، ا.؛ نوربالا، ا. ح. (1378). . بررسی مقدماتی پایایی و روایی پرسشنامه شادکامی آکسفورد در دانشجویان دانشگاههای تهران. فصلنامه اندیشه و رفتار، ۵ (۱ و ۲) : 66-55.

عیدی بایگی، م.؛ مهرابی زاده هنرمند، م.؛ داودی، ا.؛ احمدی، و.؛ دهقانی زاده، ز.؛ بابایی، ب. (1393). مقایسه کیفیت زندگی افراد دیابتی نوع دو و افراد غیر دیابتی شهر اهواز. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، ۲۲ (۵) :۵۵-۶۲.

غلامعلی لواسانی، م؛ راستگو، ل؛ آذرنییاد، آ؛ احمدی ،ط. (1393). اثر آموزش شادکامی به شیوه شناختی رفتاری بر باورهای خودکارآمدی و استرس تحصیلی، مجله راهبردهای شناختی در یادگیری، 2(3): 18-1.

غلامی شهید، ز. (1394). اثربخشی درمان مبتنی بر روانشناسی مثبت نگر بر بهبود کیفیت زندگی، بهزیستی روانشناختی و امید به زندگی در بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس شهر اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه خوارسگان.

فخری، م. ک.؛ بهار، ع.؛ امینی، ف. (1396). اثر بخشی ذهن‌آگاهی بر شادکامی و کاهش قند‌خون در بیماران دیابتی. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ۲۷ (۱۵۱) :۹۴-۱۰۴.

قشقایی، س.؛ نظیری، ق.؛ فرنام، ر. (1393). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کیفیت زندگی بیماران دیابتی نوع دو. مجله دیابت و متابولیسم ایران، 13(4)، 319-330.

محمدی، ی. ی.؛ رحیم زاده تهرانی، ک. (1397). اثربخشی معنادرمانی بر سلامت معنوی و کیفیت زندگی زنان مبتلا به بیماری ایدز در شهر تهران. فصلنامه علمی پژوهشی روانشناسی سلامت، 7(25)، 106-120.

مگیار، موئه.؛ جینار، ال. (1396). مداخلات روان شناسی مثبت نگر. مترجم: فروغی، ع. ا.؛ اصلانی، ج.؛ رفیعی، س. چاپ دوم ، تهران، انتشارات کتاب ارجمند.

ملتفت، ف و حاجی علیزاده، ک. (1396). تاثیر روان درمانی مثبت نگر بر ابعاد کیفیت زندگی بیماران مبتلا به پسوریازیس سومین همایش تازه های روانشناسی مثبت نگر، بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی.

نجات، س.؛ منتظری، ع.؛ هلاکویی نایینی، ک.؛ محمد، ک،؛ مجدزاده، س. ر. (1385). استاندارد سازی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (WHOQOL-BREF): ترجمه و روان سنجی گونه ایرانی. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، ۴ (۴) :۱-12.

نصیری، ح. (1385). بررسی روایی و پایایی مقیاس کوتاه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت و تهیه‌ی نسخه‌ی ایرانی آن. سومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان. تهران: دانشگاه علم و صنعت.

نیکمنش، ز و زندوکیل، م. (1394). تأثیر آموزش مثبت نگری بر کیفیت زندگی، افسردگی، اضطراب و استرس بزهکاران نوجوان. پژوهش نامه روانشناسی مثبت، 1(2)، 31-1.

هنرمندزاده، ر و سجادیان، ا. (1395). اثربخشی مداخله مثبت نگر گروهی بر بهزیستی روانشناختی، تاب آوری و شادکامی دختران نوجوان بی سرپرست. پژوهش نامه روانشناسی مثبت، 2(2)،50-35.

American Diabetes Association .(ADA). (2018). Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes. Diabetes Care 2018 Jan; 41(Supplement 1): S13- S27. https://doi.org /10.2337/dc18-S002.

Amonoo, H. L., Barclay, M. E., El-Jawahri, A,. Traeger, L. N., Lee, S. J., Huffman, J. C. (2019). Positive Psychological Constructs and Health Outcomes in Hematopoietic Stem Cell Transplan- tation Patients: A systematic review, Biology of Blood and Marrow Transplantation (2019), Jan; 25(1):e5-e16. https://doi.org /10.1016/j.bbmt.2018.09.030

Argyle, M & Lu, L. (1995).Testingfor stress and happiness:the role of social and cognitivefactors. InC. D.SPILBERGERS & l.G.sarason(Eds),stress and emotion, pp.173-187.

Ayous, K., Lee, H., Choi, I., & Lyubomirsky, S. (2014). Culture matters when designing a successful happiness-increasing activity: A comparison of the United States and South Korea. Journal of Cross-Cultural Psychology, 44 (8), 1294–1303.

Bharati,D.R.,Pal, R., Rekha R., & Yamuna, T.V. (2011). Evaluation of the burden oftype2 diabetes mellitus in population of Puducherry south india- diabetes & Metabolic syndrome: Clinical Research & Reviews, 5 (1): 6-12.

Carpenter, R., DiChiacchio, T., Barker, K. (2018). Interventions for self- management

of type 2 diabetes: An integrative review, International Journal of Nursing Sciences. https://doi.org /10.1016/j.ijnss.2018.12.002

Castro, E. K., Ponciano, C., Meneghetti, B., Kreling, M., & Chem, C. (2012). Quality of Life, Self-Efficacy and Psychological Well-Being in Brazilian Adults with Cancer: A Longitudinal Study. Social Sciences & Humanities, 3(4): 304-309.

Diener, E., & Chan, M. Y. (2011). Happy people live longer: Subjective well-being contributes to health and longevity. Applied Psychology: Health and Well-Being, 3:(1),1-43.

Dockray, S., & Steptoe, A. (2010). Positive affect and psychobiological processes. Neuroscience & Biology-Behavioral Reviews, 35 (1), 69-75.

Dyck, R., Osgood , N., Lin, T. H,. Gao, A., Stang , M. R. (2010). Epidemiology of diabetes mellitus among first nations and non-first nations adults. Canadian Medical Association Journal, 182(3): 246-256.

Ergeant, S., & Mongrain, M. (2014). An online optimism intervention reduces depression in pessimistic individuals. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 13, 157- 165.

Farooq, R,. Sabhiya, M,. Showkat, A. B,. Shajrul, A., Hayat Bhat, M,. Wani, H. A,. Shah, P.A. (2018). Association of adiponectin gene polymorphism with type 2 diabetes and metabolic syndrome. Translational MetabolicSyndrome Research,1:39-47.

Florez,Z.H.(2010).Type2 diabets.In:Bissels G. J,Luchsingerj.A,editor.Diabetes and the Brain. New York:Human, pres.58.

Hariri, M., & Khodami, N. (2011). A study of the efficacy of teaching happiness Based on the Fordyce method to elderly people on their life expectancy. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 30, 1412-1415.

Huang, H,. Humphreys, B. R. (2012). sport participation and happiness: Evidence from us micro data. Journal of Economic psychology, 33: 776-793.

Hurtado, M.D., & Vella, A. (2019). What is type 2 diabetes? Medicine, 47(1):10-15. https://doi.org/ 10.1016/ j.mpmed.2018.10.010

Kamthan S., Sharma, S., Bansal, R., Pant, B., Saxena, P., Shivakshi Chansoria, S., Arvind Shukla,A. (2018). Happiness among second year MBBS students and its correlates using Oxford Happiness Questionnaire, Journal of Oral Biology and Craniofacial Research. https://doi.org/10.1016/j.jobcr.2018.06.003

Lai, S. T,. Lim, K. S., Tang, V., Low, W.Y.(2019). Positivepsychological interventions for people with epilepsy: An assessment on factors related to intervention participation. Epilepsy & Behavior.90-97. https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2017.12.019

Lyubomirsky, S. & Layous, K. (2013). How do simple positive activities increase well-being?. Current Directions in Psychological Science, 22(1), 57-62.

Marcin ,W., jerzy ,T. (2012). The relationship of purpose in life and hope in shaping happiness among patients with cancer in Poland. Journal Psychosoc Oncol, 30(4), 461 -483.

Meusel, L., Kansal, N., Tchistiakova ,E., Yuen, W., Macintosh, B., Greenwood, C., Aderson, N.(2014). Asystematic review of type 2 diabetes mellitus and hypertension in imaging studies of cognitive aging:time to establish new norms, 6(4):148-158.

Minet, L., Mohler, S., Vach, W., Wagner, L. & Henriksen, J. (2010). Mediating the effect of self-care management intervention in type 2 diabetes: A meta-analysis of 47 randomized controlled trials. Patient Educ Couns, 80(1): 29-41.

Ouweneel, E., Le Blanc, P. M., & Schaufeli, W. B. (2013). Do- it- yourself: An online positive psychology intervention to promote positive emotions, self-efficacy, and engagement at work. Career Development International, 18(2), 173-195.

Papelbaum, M,. Lemos H.M,. Duchesne , M,. Kupfer , R,. Moreira, R. O,. Coutinho W.F. (2009). The association between quality of life, depressive symptoms and glycemic control in a group of type 2 diabetes patient. Diabetes research & clinical practice.2009; 89:227-238. Full Text.

Pelechan, V., Gonzalez- Leandro, P., Garcia, L., Moran, C. (2013). Is it possible to be too happy? Happiness, personality, and psychopathology. Inter J Clin Heal Psycho;31(1):18-24.

Peterson, C., Park, N. (2016). Orientation to happiness and life satisfaction: The full life versus the empty life. Journal of Happiness Studies, 6, 25-41.

Santos, V., Paes, F., Pereira, V., Arias-Carrión, O., Silva, A. C., Carta, M. G., Nardi, A. E., & Machado, S. (2013). The role of positive emotion and contributions of positive psychology in depression treatment: Systematic review. Clinical Practice and Epidemiology in Mental Health, 9, 221-237.

Schram, M.T., Baan ,C. A., pouwer, F. (2009). Depression and Quality of life in patients with diabetes: Asystematic review from the European Depression in Diabetes Rev, 5(2): 112-119.

Seligman, M. E. P., Rashid, T., & Parks, A. C. (2006). Positive psychotherapy. American Psychologist, 61, 774-788.

Senf. K., & Liau, A. (2013). The effects of positive interventions on happiness and depressive symptoms, with and examination of personality as a moderator. Journal of Happiness Study, 14 (2), 591 – 612.

Sin, N., Della Porta, M. & Lyubomirsky, S. (2011). Tailoring positive psychology interventions to treat depressed individuals. In S. Donaldson, M. Csikszentmihalyi, & J. Nakamura (Eds), Applied positive psychology: Improving everyday life, health, schools, work and society (pp. 79-96). New York: Routledge.

Smeltzer, S., & Bara, B.G. (2004). A text book of medical- surgical nursing. 10 ed.Philadelphia: W. B . Lippincottco, 477p.

Snyder, C. R., & Lopez, S. G. (2007). Positive Psychology, New York Published by Oxford University Press, Inc.

Sooky, Z., Keramat, A., Sharifi, K., Dehghani, M., Tagharrobi, Z., et al. (2014). Investigating Happiness and its Related Factors in Married Women Referred to Health Centers of Shahroud City, Iran Red Crescent Med J; 16(9): e 22211 . (Persian)

Srinivasan, B.T,. Davies, M. (2019). Glycaemic management of type 2 diabetes. Medicine,47(1):32-39. https://doi.org/10.1016/j.mpmed.2018.10.009

Stankovic Z., Jasovic- Gasic, M., Zamklar, M. (2011). Psycho-social and clinical Variables associcated with depression in patients with type 2 diabetes, psychiatria Danubina, 23(1). 34-44.

Tamir, O., Wainstein, J., Raz, I., Shemer, J., Heymann, A. (2012). Quality of life and patient- perceived difficulties in the treatment of type 2 diabetes. Rev Diabet Stud; 9(1):46-54.

Taylor, S.E., Kemeny, M.E., Reed, G.M., Bower, J.E., Gruenewald, T.L. (2000). Psychological resources positive illusions health. American Psychologist, 55(1): 99-109.

Tsai, K. W., Chiang, J. K., Lee, C.S. (2008). Undiagnosed depression in patients with type 2 diabetes. BMC Public Health; 44-48. )Abstract(.

Withidpanyawong, U., Lerkiatbundit, S,. Saengcharoen, W. (2019). Family- based intervention by pharmacists for type 2 diabetes: A randomised controlled trial. Patient Education and Counseling, 102(1): 85-92. https://doi.org/10. 1016/j.pec. 2018.08.01

World Health Organization (WHO) . Diabetes country profiles. prevalence of diabetes and related risk factors. (2016). Available at: http://www .who.int/diabetes/country-profiles/diabetes_profiles_explanatory_notes.pdf.

World Health Organization Quality of Life Questionnaire. (WHOQOL Group). (1996). WHOQOL-BREF Introduction, Administration, Scoring and Generic Version of the Assessment