با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن روانشناسی سلامت

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار،گروه روان شناسی،دانشگاه پیام نور،تهران،ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد روان شناسی،دانشگاه آزاد اردبیل،ایران

چکیده

هدف: سندرم روده تحریک پذیر با وجود شیوع بالا و علائم مشخص، هنوز علت روشنی ندارد. به نظر می‌رسد عوامل روانشناختی در بروز و تشدید علائم این بیماری نقش قابل توجهی دارند، اما هنوز درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، هدف مطالعه حاضر بررسی اثربخشی شناخت درمانی گروهی مبتنی بر ذهن­آگاهی بر سلامت روان و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر بود.
روش: این مطالعه نیمه ‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود که در آن چهل نفر از بیمارانی که در 6 ماه نخست سال 1394 توسط پزشکان متخصص گوارش شهر اردبیل تشخیص سندرم روده تحریک پذیر دریافت کرده بودند، به شیوه نمونه‌گیری در­دسترس انتخاب شدند و بگونه تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. هر دو گروه به پرسشنامه‌های کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت و سلامت روانی گلدبرگ پاسخ دادند، سپس گروه آزمایش به مدت 8 جلسه 90 دقیقه‌ای برنامه شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را دریافت نمود و آزمودنی‌های گروه کنترل هیچ مداخله‌ای را دریافت نکردند. هر دو گروه پس از اتمام برنامه مجدداً پرسشنامه‌های پژوهش را تکمیل نمودند. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس یک راهه و چندمتغیری تحلیل شدند.
یافته­ها: تحلیل کوواریانس نشان داد که در بیماران گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل کیفیت زندگی و سلامت روانی به‌طور معناداری بهبود یافته بود (01/0>P).
نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد آموزش شناخت‌درمانی گروهی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در ارتقای سلامت روانی و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک‌پذیر موثر است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of group cognitive therapy based on mindfulness on mental health and quality of life of patients with irritable bowel syndrome

نویسندگان [English]

  • Fereshte Pourmohseni-Koluri 1
  • Fina Eslami 2

چکیده [English]

Abstract
Object: Despite of prevalent and clear signs of irritable bowel syndrome (IBS), the causes of this illness is still unclear. It seems mental factors contribute in severity and incident of this illness, But still there is no cure for this disease The aim of this study was to investigate effectiveness of group cognitive therapy based on mindfulness on mental health and quality of life of patients with bowel irritating syndrome.
Method: This research was semi-experimental design pretest-posttest with control group that subjects were 40 people who diagnosed by physician as BIS that selected by available sampling method. And randomly assigned in experimental and control groups. Then two groups answered general health and quality of life questionnaires. Experimental group received 8 sessions of 90 –minute’s group cognitive therapy based on mindfulness and the control group did not receive any treatment. Both groups completed questionnaires after completing the treatment again. Data analyzed by Analysis of univariate and Multivariate Covariance.
Results: Analysis of univariate and Multivariate Covariance revealed mental health and quality of life effectively higher in experimental group compared to the control group (p< 0/001).
 Conclusion: The findings have showed the group cognitive therapy based on mindfulness promote mental health and improve quality of life of patient with irritable bowel syndrome.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Group cognitive therapy based on mindfulness
  • Mental Health
  • Quality of Life
  • irritable bowel syndrome
ابوالقاسمی، عباس و نریمانی، محمد. (1384). آزمون های روان شناختی، اردبیل: انتشارات باغ رضوان، چاپ اول.
تقوی، سید محمدرضا (1380). بررسی روایی و اعتبار پرسشنامه سلامت عمومی  (G.H.Q). مجله روانشناسی، 5 (4)، 381-398.
تمنایی فر، محمدرضا، اخوان حجازی، زهراسادات. (1392). مقایسه سلامت روان و کیفیت زندگی در مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر، دوماه نامه فیض، 17 (2)، 202-195.
خدایاری فرد، محمد، محمدی، کورش و دیده­دار، مریم (1393). شناخت رفتار درمانگری یکپارچه شده با ذهن آگاهی، تهران: انتشارات رشد
کافی، موسی، افشار حمید، مقتدایی، کمال؛ آریاپوران، سعید؛ دقاق زاده، حامد؛ سلامت، منصوره.  (1392). اثربخشی آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر علائم روان شناختی زنان مبتلا به نشانگان روده تحریک پذیر. کومش، 15(2)، 255-264
کاویانی، حسین؛ حاتمی، ندا؛ شفیع آبادی، عبداله. (1387). اثر شناخت­درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کیفیت زندگی افراد افسرده (غیربالینی). تازه های علوم شناختی، 10 (4)، 39 - 48 .
مدنی، یاسر و حجتی، سمیرا. (1394). تاثیر درمان شناختی مبتنی بر ذهن­آگاهی در رضای زناشویی و کیفیت زندگی زوجین. فصل­نامه پژوهش­های کاربردی روانشناختی، 6 (2)، 60-39.
مقتدایی،کمال؛ کافی، موسی؛ افشار، حمید؛ آریاپوران، سعید و دقاق زاده، حامد. (1391). اثربخشی آموزش گروهی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر علایم جسمی زنان مبتلا به نشانگان روده تحریک پذیر. تحقیقات علوم رفتاری، 7 (28) ،18-28.
Banth ,S., & Didehdar, M. (2015). Effectiveness of mindfulness meditation on pain and quality of life of patients with chronic low back pain, International journal of yoga, 8(2), 128–133.
Bishop, S.R. ( 2004) Mindfulness, A proposed Operational Definition Clinical Psychological Science Practice, 11, 230-241.
Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 84(4), 822-834.
 Chang, L., Taner, B. B., Fukudo, S., Gurhrie, E., Locke, G. R., Norton, N. J., Sperber, A. D. (2006). Gender, Age, Society, culture and the patient's perspective in The functional gastrointestinal disorders, Gastroenterology, (130), 1435-1446.
Chilcot, J. and Moss-Morris, R. (2013). Changes in illness-related cognitions rather than distress mediate improvements in irritable bowel syndrome (IBS) symptoms an disability following a brief cognitive behavioural therapy intervention.Behaviour Research and Therapy, 51, 690-695.
Dickhaus, B., Mayer, E. A, Firooz, N., Stains, J., Conde, F., Olivas, T.I., et al. (2003). Irritable bowel syndrome patients show enhanced modulation of visceral perception by auditory stress. Am J Gastroenterology, 98:135–43.
Gaylord, S. A., Whitehead, W. E., Coble, R. S., Faurot, K. R., Palsson, O. S., Garland, E. L., & Mann, J. D. (2009). Mindfulness for irritable bowel syndrome: protocol development for a controlled clinical trial. BMC complementary and alternative medicine, 9(1), 24-36.
Godfrin, K. A., & van Heeringen, C. (2010). The effects of mindfulness-based cognitive therapy on recurrence of depressive episodes, mental health and quality of life: A randomized controlled study. Behaviour Research and Therapy, 48(8), 738–746.
Green, S. M., & Bieling, P. J. (2012). Expanding the scope of mindfulness-based cognitive therapy: Evidence for effectiveness in a heterogeneous psychiatric sample. Cognitive and Behavioral Practice, 19(1), 174–180.
Gu, J., Strauss, C., Bond, R., & Cavanagh, K. (2015). How do mindfulness-based cognitive therapy and mindfulness-based stress reduction improve mental health and wellbeing? A systematic review and meta-analysis of mediation studies. Clinical Psychology Review 37,  1–12.
Jones, M., Koloski, N., Boyce, Ph., & Talley, N. J. (2011). Pathways connecting cognitive behavioral therapy and change in bowel symptoms of IBS. Journal of Psychosomatic Research, 70 (3), 278-285.
Kabat-Zinn J. (1982). An outpatient program in behavioral medicine for chronic pain patients based on the practice of mindfulness meditation: theoretical considerations and preliminary results. Gen Hospaital Psychiatry,4, 33–47.
Kabat-zinn, S., Massion, A.O., &Kristller, I. S. F. (1991). Effectiveness of a meditation based stress reduction program in the treatment of anxiety disorder, American journal of psychiatry, 149: 903-943.
Labus J, Bolus R, Chang L, Wiklund I, Naesdal J, Mayer E, et al. (2004). The visceral sensitivity index: Development and validation of a gastrointestinal symptom-specific anxiety scale. Aliment Pharmacol Ther 2004; 20:89–97.
Lackner JM, Quigley BM, Blanchard EB. (2004). Depression and abdominal pain in IBS patients: the mediating role of catastrophizing. Psychosomatic Medicine, 66, 435–441.
Lackner, J. M., Jaccard, J., Krasner, S. S., Kratz, L. A., Gudleski, G. D., & Blachard, E. D. (2007). How does cognitive behavior therapy for irritable bowel syndrome work? A mediational analysis of a randomized clinical trial. Gastroenterology, 133 (2), 433-444.
Lakhan, S. E., & Schofield, K. L. (2013). Mindfulness-based therapies in the treatment of somatization disorders: a systematic review and meta-analysis.PLoS One, 8(8), e71834.
Linehan, M. M. (1994). Acceptance and change: The central dialectic in psychotherapy. In S. C. Hayes, N. S. Jacobson, V. M. Follette, & M. J. Dougher (Eds.), Acceptance and change: Content and context in psychotherapy (pp. 73–86). Reno: Context Press.
Ljótsson, B., Hedman, E., Lindfors, P., Hursti, T., Lindefors, N., Andersson, G., & Rück, C. (2011). Long-term follow-up of internetdelivered exposure and mindfulness based treatment for irritable bowel syndrome. Behavior  Research Therapy, 49, 58-61.
Montazeri, A., Goshtasebi, A., Vahdaninia, M., & Gandek, B. (2005). The Short Form Health Survey (SF-36): translation and validation study of the Iranian version. Quality of life research, 14(3), 875-882.
Mayer, E. A, Craske, M.G., Naliboff, B. D. (2001). Depression, anxiety and the gastrointestinal system. Journal of Clinical Psychiatry, 62:28–36.
Mearin, X. Badía, A. Balboa, E. Baró, E. Caldwell, M. Cucala, M. Díaz-Rubio, A. Fueyo, J. Ponce, M. Roset&, NJ Talley, F. (2001). Irritable bowel syndrome prevalence varies enormously depending on the employed diagnostic criteria: comparison of Rome II versus previous criteria in a general population. Scandinavian journal of gastroenterology, 36(11), 1155-1161.
Naliboff, B.D., Frese, M. P., & Rapgay, L. (2008). Mind/Body Psychological Treatments for Irritable Bowel Syndrome. eCAM, 5(1), 41–50.
Naliboff, B. D, Munakata, J., Chang, L., Mayer, E. A. (1998).Toward a biobehavioral model of visceral hypersensitivity in irritable bowel syndrome. Journal of Psychosomatic Research, 45, 485–92.
Phillips, K., Wright, B. J. and Kent, S. (2014). Irritable bowel syndrome and symptom severity: Evidence of negative attention bias, diminished vigour, and autonomic dysregulation. Journal of Psychosomatic Research, 77, 13-19.
Reme, S. E., Stahl, D., Kennedy, T., Jones, R., Darnley, S., & Ghalder, T. 2011). Mediators of change in cognitive behaviour therapy and mebeverine for irritable bowel syndrome. Psychological Medicine, 11 (1), 1-11.
Ryan, R.M. and Deci, E.L. (2000). “Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being”. Journal of American Psychologist.; 55(1): 68-78.
Strauss, C., Cavanagh, K., Oliver, A., & Pettman, D. (2014). Mindfulness-based interventions for people diagnosed with a current episode of an anxiety or depressive disorder: A meta-analysis of randomised controlled trials. PLoS ONE, 9(4), 96- 110.
Teasdale, J. D. (1999). Metacognition, mindfulness and the modification of mood disorders. Clinical Psychology and Psychotherapy, 6, 146–155.
Toner, B. B, Segal, Z. V., Emmott, S., Myran, D., Ali, A., DiGasbarro, I., et al. (1998). Cognitive-behavioral group therapy for patients with irritable bowel syndrome. International Journal of Group Psychotherapy, 48, 215–243.
Wells A. (2002). Metacognition and mindfulness: an information processing analysis. Clinical Psychology: Science and Practice, 9, 95–100.
Xiong, L. L., Zhang, S., Yu, Q. and Chen, M. (2014). Cognitive-behavioral therapy for irritable bowel syndrome: A meta-analysis. Journal of Psychosomatic Research, 77, 1-12.